Sinds enkele jaren heeft iedere verdachte recht op bijstand van een advocaat tijdens een politie verhoor. Dit geldt zowel voor meerderjarige als minderjarige verdachten.
Een uitnodiging voor een politie verhoor wordt meestal per post aan een verdachte gestuurd. In de brief staat een tijdstip waarop de verdachte op het politiebureau dient te verschijnen. Zoals gezegd, mag er een advocaat bij het verhoor aanwezig zijn. Deze bijstand is niet altijd kosteloos.
Wanneer bestaat aanspraak op een gratis advocaat bij een verhoor?
Het recht op een gratis (pro deo) advocaat bestaat alleen voor aangehouden verdachten. Wanneer een verdachte een uitnodiging ontvangt voor aanhouding én verhoor bestaat er dus aanspraak op gratis bijstand.
Een uitnodiging voor een verhoor brengt niet altijd met zich mee dat de verdachte ook aangehouden wordt. Kortom, wanneer iemand alleen wordt uitgenodigd voor een verhoor maar niet wordt aangehouden, bestaat er dus geen recht op een pro deo advocaat. De kosten van de advocaat dienen in dit laatste geval zelf betaald te worden. Voor minderjarigen werd het niet wenselijk geacht dat zij de kosten van een advocaatvoor een verhoor zelf moesten betalen.
Gratis advocaat voor minderjarige verdachte
Per 7 april 2022 is een tijdelijke regeling in werking getreden die alle minderjarige verdachten die worden opgeroepen voor een verhoor voorziet van gratis rechtsbijstand. Kortom, ook wanneer zij niet worden aangehouden, kunnen zij een kosteloos een advocaat bij het verhoor krijgen. De Raad voor Rechtsbijstand regelt de toewijzing van een jeugdrechtadvocaat. Het is ook mogelijk om een voorkeursadvocaat te benaderen. De advocaat dient deel te nemen aan de jeugdpiketregeling.
De tijdelijke regeling geldt tot het moment dat er een definitieve regeling komt. Wanneer er een definitieve regeling zal zijn, is op dit moment nog niet duidelijk.
De hashtag #ikpiketnietlanger was de afgelopen week ‘trending topic‘ op Twitter. Aanleiding: een oproep in de advocatuur om de eerste twee weken van 2020 als verhinderd op te geven voor piketdiensten. De bedoeling? Een hogere vergoeding. Een aantal van de reacties was niet mals. Advocaten zijn toch grootverdieners? Die hoeven toch geen actie te voeren voor nog meer geld? Bij deze een toelichting op de actie #ikpiketnietlanger.
Wat is piket?
Tijdens een piketdienst kan een medewerker worden opgeroepen om werkzaamheden te verrichten bij calamiteiten. Piket is dus een soort oproepdienst.
Advocaten kunnen verschillende soorten piketdiensten hebben. Zo zijn er bijvoorbeeld piketadvocaten in het strafrecht. Deze verlenen rechtsbijstand aan aangehouden verdachten. Ook zijn er piketadvocaten in het vreemdelingenrecht, die vreemdelingen bij staan van wie de vrijheid is ontnomen. Daarnaast zijn er piketadvocaten die psychiatrische patiënten bijstaan als zij in bewaring worden gesteld door de burgemeester.
Een centrale piketafdeling van de Raad voor Rechtsbijstand is verantwoordelijk voor de planning van de roosters. Advocaten kunnen de Raad voor Rechtsbijstand laten weten op welke dagen zij niet beschikbaar zijn voor piket.
Advocaten zijn niet verplicht om deel te nemen aan een piketregeling.
De actie “ik pik ‘et niet langer” is in het leven geroepen door een strafrecht advocaat. Daarom hieronder een nadere uitleg over het strafpiket.
Strafpiket
Een advocaat die strafpiket heeft, dient van 07.00 uur tot 20.00 uur stand-by te staan. Ook in het weekend zijn er piketdiensten. Van tevoren is niet duidelijk of en hoeveel piketmeldingen er binnen komen. Als er een melding binnenkomt, dient de piketadvocaat binnen 2 uur op het politiebureau te verschijnen, waar de verdachte wordt vastgehouden. Voor advocaten in de provincie Drenthe betekent dit dat zij in de meeste gevallen naar het politiebureau in Assen moeten reizen.
Piketadvocaten kunnen om drie verschillende redenen worden opgeroepen:
consultatiebijstand. Een gesprek tussen advocaat en verdachte voorafgaand aan het eerste politieverhoor.;
verhoorbijstand. De aanwezigheid van de advocaat bij het politieverhoor;
inverzekeringstelling van de verdachte. Kort gezegd: als de verdachte nog langer op het politiebureau moet blijven.;
Voor consultatiebijstand ontvangt een advocaat ongeveer € 75,00. Als de advocaat daarna voor een inverzekeringstelling moet terugkomen, ontvangt deze daarvoor ook ongeveer € 75,00. Hoeft de advocaat alleen voor de inverzekeringstelling naar het politiebureau? Dan ontvangt deze ongeveer € 150,00. De reistijd van en naar het politiebureau wordt niet vergoed!
Voor bijstand aan een (volwassen) verdachte bij het verhoor, ontvangt de advocaat ongeveer € 150,00. Dit is ongeacht de duur van het verhoor en de hoeveelheid verhoren. Sommige verhoren kunnen uren of zelfs meerdere dagen duren.
De actie #ikpiketnietlanger is in het leven geroepen, omdat de advocaten ontevreden zijn over de hoogte van de ontvangen vergoedingen. Maar ook vanwege de afbraak van het stelsel van de door de overheid gefinancierde rechtsbijstand. Ook wel de sociale advocatuur genoemd. Als het aan de Minister ligt, is een advocaat straks alleen nog weg gelegd voor mensen met geld. Hierover schreef ik al eerder een artikel.
De ontevredenheid geldt dus niet alleen voor de piketvergoedingen, maar voor de vergoedingen binnen de sociale advocatuur in het algemeen. In een onderzoeksrapport uit 2017 is bevestigd dat de vergoedingen ver onder de maat zijn. Alle piketadvocaten zijn daarom opgeroepen om de eerste twee weken van januari 2020 als verhinderd op te geven. De Nederlandse Orde van Advocaten ondersteunt deze actie.
Piketadvocaten moesten voor 1 oktober jl. hun beschikbaarheid voor het eerste half jaar 2020 doorgegeven. In Friesland, Groningen en Drenthe heeft 100% van de advocaten de eerste twee weken van 2020 als verhinderd opgegeven. Volgens de Raad voor Rechtsbijstand heeft circa 85% van de Nederlandse piketadvocaten aangegeven niet beschikbaar te zijn voor piketdiensten in de eerste twee weken van 2020. In deze periode zijn er dus nauwelijks advocaten beschikbaar voor verdachten, psychiatrisch patiënten en vreemdelingen.
Met de actie hopen de advocaten de Minister voor Rechtsbescherming onder druk te zetten om de vergoedingen voor sociaal advocaten te verhogen. Afgelopen zomer zijn diverse jeugdstrafrechtadvocaten met het jeugdpiket gestopt vanwege de vergoedingen. Daarop besloot de Minister de vergoeding voor jeugdpiket te verhogen. Deze advocaten krijgen nu per verhoor van minderjarigen een vergoeding krijgen. Dit is nog steeds ongeacht de duur van het verhoor, dat soms meerdere uren kan duren.
Een dagvaarding is een schriftelijke oproep om op een bepaalde dag bij de rechter te verschijnen. Iedere dagvaardingsprocedure begint met het oproepen van de andere partij, de gedaagde, om voor de rechter te verschijnen. Er bestaan overigens ook dagvaardingen in het strafrecht, maar deze blog gaat over procedures tussen twee partijen.
In de dagvaarding staat o.a. vermeld wat de eiser wil en waarom. Dit wordt de vordering genoemd. Bij de dagvaarding moeten bewijsstukken van de vordering zijn bijgevoegd.
Een dagvaarding wordt meestal opgesteld door een advocaat. Bij de Rechtbank is het verplicht om via een advocaat te procederen. De dagvaarding moet dan door een advocaat zijn opgesteld. Bij zaken die dienen bij de kantonrechter is dat niet verplicht. In dat geval kan de dagvaarding ook opgesteld zijn door bijvoorbeeld een deurwaarder of de eiser zelf. Zaken die zien op een vordering van minder dan € 25.000,00 worden behandeld door de kantonrechter. Zaken met een vordering boven een bedrag van € 25.000,00 worden door de Rechtbank behandeld.
Wie bezorgt de dagvaarding?
Een dagvaarding wordt door een deurwaarder bezorgd. De deurwaarder controleert in de basisregistratie personen het adres van de gedaagde. De deurwaarder zal proberen de dagvaarding in persoon aan de gedaagde uit te reiken. Als dat niet lukt, kan de dagvaarding in de brievenbus worden achtergelaten. De bezorging van de dagvaarding wordt het betekenen van de dagvaarding genoemd.
Op de dagvaarding wordt door de deurwaarder een datum vermeld waarop de zaak voor de eerste keer door de rechter op de rolzitting wordt behandeld. Er moet tenminste een week zitten tussen het betekenen van de dagvaarding en de eerste zittingsdatum. Als de gedaagde in het buitenland woont, is deze termijn langer.
Wat gebeurt er na het betekenen van de dagvaarding?
De eerste rolzitting bij de Rechtbank:
De eerste rolzitting is een administratieve zitting. Er vindt dus geen mondelinge behandeling plaats. De Rechtbank controleert of de dagvaarding goed is uitgebracht en of er zich schriftelijk een advocaat heeft gemeld om voor de gedaagde op te treden. Is de dagvaarding goed uitgebracht en heeft zich een advocaat gemeld? Dan wordt een termijn aan de gedaagde gegeven voor het indienen van een schriftelijke reactie op de dagvaarding. Deze reactie op de dagvaarding wordt een conclusie van antwoord genoemd. Nadat deze conclusie van antwoord is ingediend, zal de rechter op een administratieve rolzitting bekijken hoe de procedure verder gaat. Meestal wordt er een mondelinge behandeling bepaald waarbij partijen moeten verschijnen en volgt er daarna een vonnis.
De eerste rolzitting bij de kantonrechter:
Bij de kantonrechter mag zonder advocaat geprocedeerd worden. Er mag daarom naast schriftelijk verweer ook mondeling verweer gevoerd worden. Op de eerste rolzitting mag iemand daarom ook “in persoon” verschijnen. De griffier maakt dan aantekeningen van het mondelinge verweer. Deze aantekeningen hebben dezelfde waarde als een door een advocaat ingediende conclusie van antwoord. Ook hier geldt dat na het verweer bekeken zal worden hoe de procedure verder gaat.
Voor zowel de procedure bij de Rechtbank als de kantonrechter geldt dat als er geen verweer gevoerd wordt, de vordering kan worden toegewezen. Dit wordt een verstekvonnis genoemd.
Als ik een zitting heb, krijg ik van mijn cliënten vaak deze vraag. Die jurk is natuurlijk mijn toga. En ja, die toga is voor advocaten in de rechtszaal verplicht. Ook rechters en officieren van justitie dragen in de rechtszaal een toga. Hoewel de toga’s van rechters en advocaten erg op elkaar lijken, verschillen deze toch een klein beetje van een elkaar. Dit verschil zit bijvoorbeeld in zijden biezen of de hoeveelheid plooien.
Dat wij een toga dragen, is te danken aan Napoleon. Hij schreef in zijn wetten precies voor hoe rechters en advocaten zich moesten kleden. Hoe een toga eruit dient te zien is in een Koninklijk Besluit voorgeschreven:
“De toga is een lange wijde mantel met een staande kraag ter hoogte van ongeveer 4 cm, welke kraag aan de voorzijde in het midden een opening heeft van 8 cm. De toga is geheel gemaakt van zwarte stof, neerhangende tot ongeveer 10 cm boven de grond, in het midden van de achterzijde onder de kraag, evenals zijwaarts aan de bovenkant van de wijde mouwen, geplooid ingenomen, met aan de onderkant der mouwen omslagen ter breedte van ongeveer 20 cm en aan de voorzijde in het midden van boven tot onder om de 5 cm voorzien van een niet glimmende kleine zwarte knoop, een en ander in overeenstemming met de bij dit Reglement gevoegde afbeeldingen.”
Met de lengte van de toga wordt overigens nog wel eens gesmokkeld. Ook mijn eigen – op maat gemaakte – toga komt niet tien centimeter boven de grond uit, omdat ik hem anders te lang vind met het risico erover te struikelen.
Waarom dragen we eigenlijk een toga?
Napoleon heeft dus bedacht dat we een toga moeten dragen, maar waarom eigenlijk? De toga is bedoeld om te voorkomen dat een partij bevoordeeld of benadeeld wordt door de kwaliteit van de kleding van de rechter en/of advocaten of een uiting van geloofsovertuiging door een van deze. Kortom, in een toga zien de advocaten (en de rechter) er gelijkwaardig uit. Door het dragen van de toga wordt ook duidelijk dat iemand een ambt bekleedt en niet op persoonlijke titel handelt.
Bij onze zwarte toga dragen we een witte bef met plooitjes. Zwart is het symbool voor de afwijzing van ijdelheid en de witte kleur van de bef staat voor neutraliteit.
Daarom draag ik ‘die jurk’ altijd op de Rechtbank.
Deze website maakt gebruik van cookies. Een cookie is een eenvoudig klein bestandje dat met pagina’s van deze website wordt meegestuurd en door uw browser op uw harde schrijf van uw computer wordt opgeslagen. Wij gebruiken cookies om uw instellingen en voorkeuren te onthouden.
U kunt uw cookie voorkeuren beheren via de tabs aan de linkerzijde.
Strikt noodzakelijke Cookies
We adviseren u om toestemming te geven voor de strikt noodzakelijke Cookies. Deze zijn nodig om de website goed te kunnen laten werken.
Weet je het zeker? Als je deze Cookies uitzet, kunnen we je voorkeuren niet onthouden. Dit betekent dat je elke keer als je deze website bezoekt, opnieuw je Cookie voorkeuren moet instellen.
Sinds enkele jaren heeft iedere verdachte recht op bijstand van een advocaat tijdens een politie verhoor. Dit geldt zowel voor meerderjarige als minderjarige verdachten.
